• Door de torenhoge inflatie in Turkije zijn burgers beducht om geld op spaarrekeningen te laten staan.
  • In plaats daarvan stoppen Turkse huishoudens dit jaar veel meer geld in aandelen, met stijgende beurskoersen als gevolg.
  • De basis van de Turkse beursrally is echter wankel, mede door de zwakke lira, signaleert valuta-expert Joost Derks van iBanFirst.

Sluit de Nederlandse AEX-index dit jaar nog boven de 700 af? Op de eerste handelsdag van het jaar, klom deze aandelenindex nog boven de grens van 800 punten. Voor beleggers was 2022 een jaar om snel te vergeten.

Alhoewel? In Turkije staat de BIST 100 Index ruim 170 procent hoger dan eind 2021. Daarmee is de beurs van Istanbul een opvallende winnaar. De reden van de koersstijging stemt echter minder vrolijk.

Er stroomt de laatste tijd heel veel geld van Turkse huishoudens naar de aandelenmarkt. Een groeiend deel van de bevolking kiest ervoor om vermogen in aandelen aan te houden, aangezien de waarde van spaargeld heel hard wordt uitgehold. Dat komt door een inflatie die de afgelopen maanden rond de 85 procent schommelt.

Turkije laat inflatie gierend uit de hand lopen

In Europa, de Verenigde Staten en bijna elk land is een hoge inflatie aanleiding voor de centrale bank om de rente te verhogen. Een hogere remt de economie af, zodat de inflatie terugloopt.

Turkije is echter een opvallende uitzondering op die regel. Onder druk van president Recep Tayyip Erdoğan kiest de Turkse centrale bank (TCMB) er namelijk voor om de rente verlagen.

In tegenstelling tot wat economische tekstboekjes leren, hoopt hij dat de economische groei hierdoor hoog genoeg wordt opgestookt dat het land zich uit de problemen groeit.

Terwijl centrale banken in Europa en de Verenigde Staten deze week de beleidsrente verhogen, heeft de Turkse centrale bank het belangrijkste tarief sinds juni verlaagd van 14 naar 9 procent.

Slechte vooruitzichten voor de Turkse lira

De combinatie van een dalende rente en torenhoge inflatie, maakt de lira heel onaantrekkelijk op valutamarkten. De munt is sinds eind 2021 met 24 procent gedaald ten opzichte van de euro. Hierdoor wordt het voor de bevolking steeds duurder om buitenlandse goederen en diensten te kopen.

De vrije val van de lira zorgt er indirect ook voor dat de Turkse aandelenmarkt dit jaar zo hard omhoog schiet.

Echter, onder meer door strengere regelgeving voor onder meer de banksector, wordt het onmogelijk om de bedrijfswinsten even hard te laten stijgen als de koersen. De beursrally heeft dus een heel wankele basis. Bovendien staat de markt nog een flinke portie onzekerheid te wachten in de vorm van presidentsverkiezingen die volgend jaar op 18 juni worden gehouden.

Met het oog op die verkiezingen heeft de centrale bank de afgelopen maanden tientallen nieuwe regels uitgevaardigd en een extra buffer met valutareserves opzij gezet. Dat geldt als ammunitie waarmee de Turkse centrale bank de waarde van de lira in de aanloop naar de verkiezingen kan stabiliseren.

Als dat al lukt, is dat hooguit een tijdelijke schijnstabiliteit. Zonder politiek onafhankelijke centrale bank die overtuigend de strijd aanknoopt met inflatie, is het onvermijdelijk dat de lira uiteindelijk de glijvlucht weer hervat.

Zo ziet het er na een koersdaling van bijna 90 procent in het afgelopen decennium ook in 2023 niet goed uit voor de Turkse munt.

Joost Derks is valutaspecialist bij iBanFirst. Hij heeft ruim twintig jaar ervaring in de valutawereld.